ترکیبات نیترات و نیتریت از جمله عوامل آلاینده منابع آب های زیرزمینی محسوب می شوند، که در سال های اخیر به لحاظ گسترش کشاورزی، صنعت و فعالیت انسانی مانند استفاده از کودهای دارای نیترات و نیتریت، ضایعات حیوانی و صنعتی این یون ها را در محیط افزایش می دهد و در نتیجه خطر آلودگی آب های زیر زمینی و سطحی به نیترات و نیتریت افزایش می یابد. حیوانات اهلی با چرا کردن در این مناطق و دریافت آب آشامیدنی حاوی نیترات در معرض دریافت نیترات قرار می گیرند. نیترات و نیتریت در دامنـه گسـترده ای از مـواد غـذایی وجود دارد و میزان آن از یک منطقه تا منطقه دیگـر بـه شدت متفاوت است و این موضوع تـابع عـواملی ماننـد تکرر کشت، وضعیت آب وهوایی ، شدت نور و طیـف نور، کیفیت خاک، انبار داری و فرآینـدهای تولیـد مـواد غذایی، اثر نوع و مقدار کود شـیمیایی و روش مصـرف آن، نوع ماده غذایی و وضـعیت قـوانین آن منطقـه، اثـر کشت توام، بیماری های گیاهی و اثر گونه گیاه می باشـد. مقادیر بالاتر از حد مجاز نیترات سلامت انسان به ویژه نوزادان و کودکان را تهدید می‌کند. نیترات به سرعت در معده و ابتدای روده کوچک در انسان جذب می‌شود. غلظت زیاد نیتریت و نیترات در غذا باعث افزایش سرطان‌های معده و روده در افراد بزرگ‌سال می‌شود.از آن جاییکه احتمال بالا بودن میزان نیترات و نیتریت در شیر و فرآورده های آن به دلیل مصرف بی رویه کودهای نیتروژنه در کشاورزی و انتقال نیترات از خاک به علوفه دام و همچنین افزایش نیترات و نیتریت در طی فرآوری شیر ممکن است وجود داشته باشد و با توجه به اثرات نیترات و نیتریت بر روی سلامتی انسان، مشخص گردید که در فراورده شیر میانگین غلظت نیترات 8/361 میلی گرم بر کیلوگرم، نیتریت 4/43 میلی گرم بر کیلوگرم بود. غلظت نیترات و نیتریت نمونه ها برای شیر بیشتر از استاندارد کدکس (به ترتیب 10 و 1 میلی گرم بر کیلوگرم) بود.و محدوده غلظتی نیتریت در فراورده های لبنی بین 5/28 تا 3/49 میلی گرم بر کیلوگرم و محدوده غلظتی نیترات در این محصولات بین 4/254 تا 6/587 میلی گرم بر کیلوگرم بوده است. غلظت نیترات و نیتریت در در شیر و فرآورده های لبنی تولید شده در شهر گناباد در اکثر نقاط بیشتر از حد مجاز می‌باشد. به دلیل تعداد محدود بررسی های انجام شده در خصوص نیتریت و نیترات لبنیات، برای اطمینان بیشتر از عاری بودن محصولات لبنی به نیتریت و نیترات و با توجه به اهمیت غلظت نیتریت و نیترات در فراورده های لبنی پایش های مستمر بیشتری را را طلبیده و اهمیت رعایت موازین بهداشتی و نظارت تاکید می‌گردد.
کلیدواژه ها: نیتریت | نیترات | شیر |
گروه مخاطب: سیاستگذاران درمانی
مشخصات طرح مرتبط:
عنوان پروژه: اندازه گیری میزان نیترات و نیتریت در شیر و فرآورده های لبنی تولید شده در شهر گناباد در سال 1400
محل انجام طرح: دانشگاه علوم پزشکی گناباد/ کمیته تحقیقات دانشجویی
مجری اصلی: سارا زجاجی، پریسا باذوق | همکاران: محمود تقوی | تاریخ اتمام طرح: 1402/4/6 | کد طرح: 322
